اصالت رفع اضمار با هدف تعیین مرجع دقیق ضمیر با استفاده از داده‌های آماری نقل روایت

اصول

۱: اصل ضرورت تبیین دقیق مرجع ضمیر برای حفظ اتصال سند[۱]

۲: اصل مرجع‌یابی ضمیر با روش مقایسه آماری تعداد نقل‌ها[۲]

۳: اصل تقدم روابط نقل بر ظاهر سند[۳]

۴: اصل الزام به تحلیل ترکیبی قرینه‌های درونی و بیرونی سند[۴]

چالش‌ها

۱: وجود چند راوی در سند که احتمال ارجاع ضمیر به آن‌ها وجود دارد[۵]

۲: عدم تصریح کتب حدیثی به مرجع ضمیر[۶]

[۱]. رفع اضمار یک اصل کلیدی در اعتبارسنجی سند است، زیرا وجود ضمیر مبهم مانند «عنه» در روایت «عنه عن زراره مِثْلَهُ وَ قَالَ لا بأس بأن تشترى الزرع أو الفَصیلَ أَخْضَرَ ثُمَّ تَتْرَکَهُ إِنْ شِئتَ حَتَّى یُسنیل ثم تحصده و إِن شئت أن تعلف دابتک قصیلًا فلا بأس بِهِ قَبْلَ أَنْ یُستبلَ فَأَمَّا إِذَا سَنَبَلَ فَلَا تَعْلِفُهُ رَأْسًا فَإِنَّهُ فَسَادٌ» بدون مرجع مشخص، می‌تواند زنجیره سند را منقطع جلوه دهد. برای جلوگیری از این انقطاع، باید از ابزارهای علمی و آماری بهره برد.