اصالت لائیک بودن حکومت رضاخان (رژیم پهلوی اول)

در این مقاله، اصالت لائیک بودن حکومت رضاخان به‌عنوان محور تحلیل ساختار سیاسی پهلوی اول بررسی شده است. رژیم رضاخان با نفی کامل مذهب در عرصه عمومی، کوشید مبانی حکومت خود را از دین جدا سازد. او دین را خرافه و عامل عقب‌ماندگی معرفی کرد.

اصول فکری حکومت رضاخان در این زمینه عبارت بودند از:

• ضدیت با مظاهر دینی و مذهبی به‌عنوان ابزار فریب.

• گسستن ساختاری دین از دولت بر پایه اندیشه‌های لائیک.

• تأکید شدید بر ناسیونالیسم افراطی به‌جای هویت دینی.

• حذف نشانه‌ها و نمادهای دینی از فرهنگ رسمی کشور.

چالش‌های پیش‌روی این سیاست‌ها، تقابل گسترده با مراجع دینی، تضعیف هویت ولائی و تاریخی ایرانیان، و بروز نارضایتی‌های عمومی بود. بسیاری از مردم در برابر حذف نهادهای مذهبی و تقلیل دین به یک مسئله شخصی ایستادگی کردند.

رضاخان برنامه‌هایی برای اجرای سیاست‌های خود طراحی کرد. او به حذف کامل نمادهای دینی از فضای عمومی اقدام نمود. در مدارس و نهادهای آموزشی، دین را به حاشیه راند و از مراجع تقلید و علمای دین فاصله گرفت. همچنین فرهنگ ملی را از عناصر اصیل اسلامی تهی کرد و تلاش کرد مفاهیم دینی را با برچسب خرافه حذف کند. این مقاله نقش ساختار لائیک پهلوی اول را در گسست فرهنگی جامعه ایرانی بررسی می‌کند.